با 10 علامت IBS (سندرم روده تحریک پذیر) آشنا شوید

سندرم روده تحریک پذیر یک اختلال روده است که با  گرفتگی عضلات ، نفخ و حملات یبوست و اسهال و سایر علائم گوارشی مشخص می شود .

اختلال در ارتباط بین روده و مغز باعث بروز علائم و نشانه های سندرم روده تحریک پذیر (IBS) می شود .

IBS یک اختلال عملکردی دستگاه گوارش است ، به این معنی که ناشی از عملکرد غیر طبیعی است و نه تومور یا عفونت . با این حال ، محققان دریافته‌اند که رشد بیش از حد باکتری‌های روده کوچک ممکن است نقش مهمی را در این وضعیت برای برخی افراد بازی کند.

تحقیقات هنوز در مورد اینکه چرا برخی افراد به IBS مبتلا می شوند، ادامه دارد . ممکن است روده این افراد به استرس یا غذاهای خاصی حساس باشد.

حدود 12 درصد از افراد بالغ در ایالات متحده به IBS مبتلا هستند . زنان دو برابر مردان در معرض ابتلا به IBS هستند . همچنین در افراد زیر 50 سال این مشکل شایع تر است .

در این مقاله به بررسی 10 علامت مهم IBS می پردازیم . توجه داشته باشید که لزوما همه افراد مبتلا تمام این علائم را با هم تجربه نمی کنند و علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت است . همچنین در ادامه با سایر بیماری هایی که می توانند علائم مشابهی ایجاد کنند ، آشنا می شویم .

درد و گرفتگی

درد و گرفتگی در قسمت تحتانی شکم می تواند از علائم بیماری های خفیف تا جدی باشد . هر دو مورد از علائم اصلی سندرم روده تحریک پذیر هستند .

حساسیت بیش از حد روده احتمالاً باعث ایجاد این علائم می شود .

IBS بر نحوه عملکرد مغز و روده با هم تأثیر می گذارد و این وضعیت ممکن است باعث شود که ماهیچه های روده بیش از آنچه برای یک حرکت طبیعی روده نیاز است منقبض شوند . انقباض بیش از حد عضله روده ممکن است منجر به درد و گرفتگی زیر شکم شود .

یک بررسی در سال 2014 نشان داد که IBS سومین تشخیص شایعی است که توسط پزشکان عمومی برای درد و گرفتگی در ناحیه تحتانی شکم پس از “درد های شکمی بدون علت” و گاستروانتریت داده می شود . به ندرت ، درد و اسپاسم شکم می تواند ناشی از موارد زیر باشد :

• مشکلات اورولوژی
• گاستریت
• آپاندیسیت
• دیورتیکولیت
• بیماری پانکراس
• اندومتریوز
• بیماری التهابی لگن
• بیماری التهابی روده
• سرطان تخمدان

پزشکان اورژانس ممکن است از روش های تشخیصی مثل سونوگرافی و آزمایش خون برای رد سایر شرایط و بیماری ها استفاده کنند.

آنها همچنین ممکن است از شخص در مورد موارد زیر سؤال کنند:

• سابقه پزشکی
• الگوهای درد ، مانند ارتباط درد شکمی با چرخه قاعدگی
• وجود علائم دیگر مانند نفخ ، یبوست یا اسهال همراه درد شکمی
• محرک های غذایی احتمالی
• سفر اخیر

اگر هیچ عامل دیگری دخیل نباشد ، ممکن است پزشک تشخیص سندرم روده تحریک پذیر را برای فرد بدهد .

گاز زیاد

افراد مبتلا به IBS ممکن است گاز بیش از حد را تجربه کنند . پزشکان دلیل دقیق این امر را نمی دانند ، اگرچه چندین نظریه در این باره وجود دارد .

یک نظریه این است که IBS باعث ایجاد مشکل در باکتری های روده می شود . باکتری ها می توانند سموم خاصی ایجاد کنند که باعث ایجاد گاز بیش از حد می شود .

نظریه دیگر این است که افراد مبتلا به IBS کمتر قادر به تحمل و انتقال گاز در روده خود هستند که این امر منجر به احساس گاز بیش از حد در ناحیه شکم می شود.

گاز اغلب با علائم دیگری مانند نفخ ، یبوست و آروغ همراه است . اگر شروع آن نیم ساعت بعد از غذا خوردن رخ دهد ، ممکن است به دلیل IBS باشد. در این مورد پزشکان ممکن است مشکوک به بیماری سلیاک هم بشوند و فرد را غربالگری کنند.

علائمی که نشان دهنده مشکل جدی تری هستند عبارتند از :

• وجود یک توده در شکم
• مشکل یا درد هنگام بلع
• اسهال شدید
• تب
• خونریزی گوارشی
• زردی
• یبوست
• ایجاد علائم جدید در افراد 55 سال یا بیشتر
• سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ یا پانکراتیت

پزشکان ممکن است از فرد در مورد سابقه پزشکی خانوادگی و عادات غذا خوردن و آشامیدن بپرسند تا علل احتمالی را درک کنند . معاینه رکتوم نیز می تواند مشخص کند که آیا اختلال عملکرد کف لگن وجود دارد یا خیر .

نفخ

احساس نفخ یکی دیگر از علائم IBS است . نفخ به مجموعه ای از گازها در روده اطلاق می شود که می تواند باعث ایجاد احساس پر شدن شکم شود و آن را بزرگتر از حد معمول نشان دهد. همچنین ممکن است فرد بدون اینکه شکمش بزرگ باشد احساس نفخ کند.

همان عواملی که باعث ایجاد گاز بیش از حد در IBS می شود ممکن است باعث نفخ نیز شوند .

سایر علل نفخ عبارتند از :

• بیماری سلیاک
• رشد بیش از حد باکتری های روده کوچک
• مصرف غذاهای خاص مانند لوبیا و سایر حبوبات

نفخ اگر که با یبوست رخ دهد فرد باید از نظر علائم بیماری های دیگر ارزیابی می شود ، از جمله :

• اختلال عملکرد کف لگن
• یبوست مزمن
• یبوست دیر گذر ( این نوع یبوست با تاخیر در انتقال مدفوع از روده بزرگ مشخص می شود که در اثر میوپاتی یا نوروپاتی ایجاد می شود. شدت یبوست بسیار متغیر است، اما ممکن است آنقدر شدید باشد که منجر به توقف کامل حرکات خود به خودی روده شود.)

مشاهده هر گونه تغییر در الگوی مربوط به نفخ و مصرف وعده های غذایی می تواند سرنخ هایی را در مورد اینکه آیا IBS مقصر اصلی ایجاد نفخ است یا سایر بیماری ها ارائه دهد .

اسهال

اسهال یکی از علائم اصلی IBS است. این اتفاق به این دلیل می‌افتد که ماهیچه‌های روده بیش از حد نیاز منقبض می‌شوند . احساس گرفتگی عضلات ممکن است با اسهال همراه باشد .

برای ایجاد حرکات روده ، روده به روشی ریتمیک منقبض و شل می شود . اما در IBS ، این ریتم مختل می شود . IBS می تواند انقباضات عضلانی روده را تسریع یا کند کند ، به این معنی که می تواند باعث یبوست و اسهال در زمان های مختلف شود .

IBS که بیشتر با اسهال رخ می دهد IBS-D نامیده می شود و در حدود یک سوم افراد مبتلا به IBS ظاهر می شود . این نوع در مردان شایع تر است.

مانند سایر علائم IBS ، اسهال می تواند به نحوه ارتباط مغز و روده مرتبط باشد . تحقیقات در مورد اینکه دقیقا چرا این اتفاق می افتد ادامه دارد.

علائمی که نشان دهنده خطر و بیماری جدی تری هستند عبارتند از :

• اسهال که بیش از دو هفته طول بکشد
• کاهش وزن ناخواسته یا ناگهانی
• خون در مدفوع
• تب

در چنین مواردی پزشک می خواهد بداند که آیا سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ ، بیماری سلیاک یا بیماری التهابی روده در فرد وجود دارد یا خیر.

پزشکان ممکن است از آزمایش تنفس هیدروژن برای رد عدم تحمل لاکتوز و رشد بیش از حد باکتری های روده کوچک استفاده کنند .

یبوست

یبوست زمانی اتفاق می‌افتد که دفع مدفوع برای فرد مشکل باشد . زمانی فردی دارای یبوست است که علائم زیر را تجربه کند :

• کمتر از سه بار اجابت مزاج در هفته داشته باشد
• مدفوع سفت ، خشک یا توده ای باشد
• مشکل یا درد هنگام دفع مدفوع وجود داشته باشد
• احساس اجابت مزاج ناقص در زمان دفع باشد

دلایل زیادی برای یبوست وجود دارد، از جمله کم آبی بدن ، کمبود فیبر در رژیم غذایی و استرس . IBS همچنین می تواند با تأثیر بر نحوه انقباض ماهیچه های روده باعث یبوست شود .

وقتی فردی یبوست دارد ، ماهیچه های روده او آنقدر که باید منقبض نمی شود .

IBS که بیشتر با یبوست و تنها با اسهال گاه به گاه رخ می دهد ، IBS-C نامیده می شود. تشخیص آن از یبوست ایدیوپاتیک مزمن که یکی دیگر از اختلالات عملکردی دستگاه گوارش است ، دشوار است .

یبوست یک بیماری شایع است . اگر با درمان نتوان آن را تسکین داد ، یا اگر علائم اضافی ظاهر شد ، پزشکان ممکن است بخواهند شرایط جدی تری را رد کنند . اینها عبارتند از :

• سرطان های روده بزرگ
• کم کاری تیروئید
• اختلال عملکرد کف لگن

حساسیت به FODMAP (فودمپ)

افراد مبتلا به IBS ممکن است نسبت به غذاهای حاوی FODMAP که عبارتند از الیگوساکاریدها ، دی ساکاریدها، مونوساکاریدها و پلی ال های قابل تخمیر حساس تر باشند . اینها انواع کربوهیدرات های مضری هستند که سبب تحریک سیستم گوارش و بروز مشکلاتی مانند ورم کردن ، نفخ و معده درد و همچنین باعث التهاب یا تحریک در روده می شوند .

FODMAP ها می توانند مقدار آب ورودی به روده را افزایش دهند و باکتری های روده ممکن است باعث تخمیر آنها شوند . این شرایط می تواند گاز روده را افزایش دهد.

افراد ممکن است بتوانند علائم IBS خود را با اجتناب از مصرف غذاهای با FODMAP بالا کاهش دهند ، این مواد غذایی عبارتند از :

• الیگوساکاریدها : مانند گندم ، جو ، حبوبات و انواع میوه ها و سبزیجات مانند سیر و پیاز .
• دیساکاریدها : مانند انواع لبنیات مثل شیر ، ماست و پنیر خامه ای . لاکتوز کربوهیدرات اصلی لبنیات است.
• مونوساکاریدها : انواع میوه های حاوی فروکتوز از جمله انجیر ، انبه و شیرین کننده هایی مانند عسل .
• پولیول ها : شامل برخی میوه ها و سبزیجات از جمله توت سیاه و همچنین برخی از شیرین کننده های کم کالری مانند آدامس های بدون قند .

برای بسیاری از افراد مبتلا به IBS ، خوردن FODMAP باعث ایجاد علائم و نشانه های دیگر این بیماری می شود . یک متاآنالیز در سال 2017 نشان داد که مصرف رژیم غذایی کم FODMAP ممکن است علائم IBS را تسکین دهد .

خستگی

تقریباً نیمی از افراد مبتلا به IBS دچار خستگی یا فرسودگی می شوند .

یک بررسی در سال 2016 نشان داد که خستگی در کنار سایر علائم IBS ، از جمله علائم مرتبط با روده  ، پریشانی روانی ، و تأثیرات مرتبط با سلامت بر کیفیت زندگی رخ می دهد . همچنین مشخص شد که در بین زنان جوان‌تر این مساله شایع‌تر است.

یک مطالعه در سال 2018 ارتباط احتمالی بین تنظیم نبودن سروتونین و ایجاد خستگی در زنان مبتلا به IBS را نشان داد . تحقیقات بیشتری در مورد نشانگرهای ژنتیکی احتمالی برای مستعد شدن برای خستگی مورد نیاز است.

متخصصان پزشکی هنوز به طور کامل درک نمی کنند که چرا IBS گاهی اوقات منجر به خستگی می شود .

درد مفاصل

افراد مبتلا به IBS ممکن است بیشتر در معرض درد مفاصل باشند . دانشمندان هنوز دلیل آن را نمی دانند ، اما ممکن است به دلیل افزایش التهاب در بدن این اتفاق بیفتد .

یک مطالعه در سال 2019 نشان داد که خوردن یک رژیم غذایی کم FODMAP علائم سندرم بیش حرکتی مفاصل را برای افراد مبتلا به IBS کاهش می دهد . نتایج روی افراد مبتلا به IBS-C (سندرم روده تحریک پذیر همراه یبوست ) واضح تر بود .

یک مطالعه در سال 2017 نشان داد که افراد مبتلا به IBS در معرض خطر ابتلا به نوعی درد مفاصل به نام اختلال مفصل فکی گیجگاهی هستند . با این حال ، برای درک این پیوند به تحقیقات بیشتری نیاز است.

احساس استرس

ارتباط قوی بین IBS و استرس وجود دارد . تقریباً سه چهارم افراد مبتلا به IBS استرس را گزارش می دهند . سیستم عصبی روده را کنترل می کند و همچنین به استرس روانی پاسخ می دهد .

ارتباط بین IBS و استرس دو طرفه است. احساس استرس می تواند علائم IBS را بدتر کند و علائم فیزیکی IBS می تواند باعث ایجاد ناراحتی روانی در فرد شود .

یک مطالعه در سال 2021  نشان داد که استرس مزمن و کمبود خواب با بدتر شدن علائم IBS ارتباط دارد . استرس در کوتاه مدت به شدت با گزارش افزایش علائم گوارشی در افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر مرتبط بود.

مه مغزی

گاز روده و نفخ که از علائم سندرم روده تحریک پذیر هستند نیز با مه مغزی مرتبط هستند .

مه مغزی یا تفکر مه آلود ، آشفتگی ذهنی ، اختلال در قضاوت و مشکل در تمرکز را توصیف می کند.

تحقیقات بیشتری برای درک کامل ارتباط بین مشکلات روده و مه مغزی مورد نیاز است.

چه زمانی با پزشک صحبت کنیم

IBS برای کسانی که علائمش را تجربه می کنند می تواند استرس زا باشد . افرادی که احساس ناراحتی یا درد دارند باید حتما با پزشک خود صحبت کنند.

پزشکان علائم احتمالی را در فرد مبتلا ، برای تشخیص قطعی IBS جستجو می کنند. برای تشخیص این بیماری ، یک فرد باید دارای علائمی چون :

• درد شکمی که حداقل یک بار در هفته به مدت سه ماه رخ می دهد
• درد شکمی که به صورت الگویی با حرکات روده ایجاد می شود
• تغییر در دفعات یا قوام مدفوع باشد

پزشکان همچنین آزمایشاتی را برای رد سایر شرایط و بیماریها انجام خواهند داد. آنها ممکن است :

• یک معاینه شکم
• یک معاینه رکتوم
• آزمایش خون
• تست های تنفسی انجام دهند

علائم نگران کننده عبارتند از :

• کاهش وزن ناخواسته
• درد در شب
• خون در مدفوع
• تب
• سابقه خانوادگی سرطان کولورکتال

چه چیز دیگری می تواند باشد ؟

IBS تنها توضیح برای علائم بررسی شده در این مقاله نیست . بهتر است برای تشخیص دقیق با پزشک خود مشورت کنید .

تجربه گاز یا نفخ بیش از حد لزوماً به این معنی نیست که فرد مبتلا به IBS است. اگر فرد بلافاصله پس از خوردن غذا شروع به نفخ و تولید گاز بیش از حد کند ، ممکن است این علائم در اثر رشد بیش از حد باکتری های روده کوچک ایجاد شده باشد .

همچنین ، اسهال مکرر یا فوری ممکن است نشانه ای از موارد زیر باشد :

• بیماری التهابی روده
• بیماری سلیاک
• سوء جذب اسیدهای صفراوی
• سندرم دامپینگ

یبوست ممکن است به خودی خود یک بیماری باشد. همچنین می تواند نشان دهنده ی :

• مشکل در عضلات کف لگن
• بیماری در روده بزرگ
• بیماری در رکتوم باشد

پزشکان به دنبال الگوهایی در علائم IBS هستند مانند:

• شروع علائم در حوالی غذا
• انواع غذاهای مصرفی
• علائم دیگری که همزمان رخ می دهند
• سابقه خانوادگی و پزشکی سایر بیماری های فرد

نتیجه گیری

IBS یک مشکل سلامتی طولانی مدت است که در صورت عدم مراجعه برای درمان می تواند بر سلامت فرد تأثیر بگذارد . درک علائم و نشانه های IBS می تواند به فردی که آن را تجربه می کند کمک کند که درمان مناسبی دریافت کند.

بسیاری از گزینه های درمانی برای کمک به فرد مبتلا به IBS با مدیریت شرایط فرد قابل کنترل هستند. بسیاری از این موارد بر ارتباط بین استرس و IBS تمرکز دارند. پزشک همچنین ممکن است مشاوره و تکنیک های آرام سازی تدریجی را به عنوان راهی برای کاهش علائم توصیه کند .