شاید شما هم جزو افرادی باشید که تا حال یک یا چندین بار تجربه درد معده به دنبال مصرف یک داروی خاص را تجربه کرده باشید . درد معده به دنبال مصرف دارو یک شکایت رایج است . در برخی افراد ، برخی از داروهای تجویزی یا داروهای بدون نسخه (OTC) ممکن است این مشکل را برای فرد ایجاد کنند .
اگر به بیماری التهابی روده (IBD) مبتلا هستید ، شناختن و اجتناب از مصرف داروهایی که می توانند منجر به این نوع مشکلات معده شوند ، بسیار مهم است . این امر به ویژه در صورتی اهمیت بیشتری پیدا می کند که شما قبلاً سابقه مصرف داروهایی که باعث تحریک دستگاه گوارش تان شده‌اند را داشته باشید .
در این مقاله با برخی از داروهای تجویزی و بدون نسخه که ممکن است باعث درد و ناراحتی معده شوند ، آشنا می شوید . همچنین نکاتی در مورد نحوه جلوگیری از این عارضه جانبی یاد میگیرید و به شما خواهم گفت که در صورت بروز چه علائمی باید به پزشک مراجعه کنید .
در ادامه همراه من باشید تا با این داروها آشنا شویم …
مسکن ها + داروهای کاهش دهنده تب و درد معده
در صورت مصرف مکرر یا استفاده زیاد از دوزهای بالای انواع خاصی از داروهای ضد درد ممکن است به دلیل تحریک معده باعث ایجاد درد معده شوید . برخی از این داروها عبارتند از :
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) برای تسکین دردهای روزمره استفاده می شوند و می توان آنها را بدون نسخه خریداری کرد. در دسترس بودن و محبوبیت آنها احتمالاً دلیلی است که آنها همچنین شایع ترین علت تحریک و درد معده مرتبط با مصرف دارو هستند .
NSAID ها بر روی پوشش معده که مخاط نامیده می شود تأثیر می گذارند . آنها با کمک به سرکوب ایجاد ترکیباتی به نام پروستاگلاندین ها ، درد و التهاب را کاهش می دهند .
پروستاگلاندین ها در فرآیند های التهابی نقش دارند . بدون آنها ، سطح درد و التهاب کاهش می یابد . با این حال ، پروستاگلاندین ها همچنین کلید فرآیند مهم دیگری هستند که در معده انجام می شود : ایجاد و نگهداری و محافظت از مخاط
مخاط حاوی سلول هایی است که مخاط تولید می کنند ، این مخاط ماده ای به رنگ زرد مایل به سفید است که معده را می پوشاند و از آن در برابر شیره های گوارشی محافظت می کند . NSAID ها تولید مخاط را مختل می کنند و با این کار منجر به ضعف در لایه مخاطی می شوند .
این نازک شدن لایه مخاطی باعث می شود که آنزیم های گوارشی معمولی ، پوشش معده را تحریک یا ملتهب کنند . هنگامی که در پوشش معده التهاب وجود داشته باشد ، به آن گاستریت می گویند . هنگامی که التهاب پیشرفت می کند می تواند منجر به خونریزی ، زخم ( زخم در پوشش معده ) یا به ندرت سوراخ شدن معده شوند .
برخی از افراد پس از مصرف NSAID ها بیشتر در معرض خطر ابتلا به تحریک و درد معده هستند . مثلا در افراد مسن یا کسانی است که قبلاً سابقه مشکلات معده دارند احتمال آسیب بیشتر است . بنابراین افراد مسنی که برای درد و التهاب ناشی از آرتریت یا سایر بیماری ها به طور منظم از NSAID استفاده می کنند بیشتر در معرض خطر درد معده به دنبال مصرف داروها هستند .
سابقه زخم معده یا گاستریت نیز با خطر بیشتر عوارض پس از مصرف NSAID همراه است . در برخی موارد ، پزشک ممکن است داروهایی برایتان تجویز کند که می توانند به محافظت از پوشش معده در برابر اثرات منفی NSAID ها کمک کنند .
استامینوفن و درد معده
تیلنول (استامینوفن) یک داروی ضد درد و OTC است . این مسکن یک NSAID نیست ، بنابراین کمتر احتمال دارد که باعث تحریک و درد معده شود . با این حال ، برخی تحقیقات نشان داده است که افرادی که دوزهای بالاتری از استامینافن مصرف می کنند ممکن است مشکلات گوارشی بیشتری را نیز تجربه کنند .
نکته مهم این است که دوزهای بالای استامینافن با مسمومیت کبدی مرتبط است . به این دلایل ، همیشه باید کمترین دوز موثر استامینافن را مصرف کنید و هرگز از دوز ذکر شده روی بسته بندی تجاوز نکنید .
مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی چه علائم گوارشی را ایجاد می کند ؟
علائم تحریک و درد معده ناشی از NSAID ها می تواند شامل موارد زیر باشد :
- وجود خون در مدفوع
- وجود خون در استفراغ
- احساس سوزش در معده یا پشت
- اسهال
- سوزش سر دل (سوء هاضمه)
- درد در معده
- مدفوع قیری یا سیاه رنگ
اگر از استامینافن استفاده می کنید و هر یک از علائم زیر را تجربه کردید ، باید فوراً به دنبال مراقبت های اورژانسی باشید :
- درد در سمت راست بالای شکم
- تهوع و استفراغ
- خستگی
- رنگ پریدگی و عرق کردن
آنتی بیوتیک ها و درد معده
آنتی بیوتیک ها داروهایی هستند که می توانند تعادل طبیعی باکتری ها را در معده شما بر هم بزنند . همه آنتی بیوتیک ها به طور بالقوه می توانند باعث مشکلات معده مانند حالت تهوع و درد شوند .اما خوشبختانه در بیشتر اوقات ، این علائم موقتی هستند .
استفاده از برخی آنتی بیوتیک ها ، به ویژه پنی سیلین ها و سفالوسپورین ها ، می تواند باعث رشد بیش از حد باکتری کلستریدیوم دیفیسیل (C. diff) شود . این خطر به ویژه در افرادی که سن بالای 65 سال دارند و یا دچار نقص ایمنی هستند ، بیشتر است .
علائم گوارشی ناشی از مصرف آنتی بیوتیک ها
عوارض جانبی معمول مصرف آنتی بیوتیک ها عبارتند از تهوع و اسهال . اگر اسهال شما شدید باشد ، ممکن است نشانه عفونت C. diff باشد . سایر علائم C. diff می تواند شامل موارد زیر باشد :
- دل درد
- حالت تهوع
- تب
- از دست دادن اشتها
آنتی اسیدها
برخی از آنتی اسیدها حاوی هیدروکسید آلومینیوم به عنوان یکی از مواد اصلی فعال هستند . آنتی اسیدها برای مدت زمان کوتاهی ، یعنی 30 تا 60 دقیقه ، عمل می کنند . پتانسیل اثر برگشتی پس از از بین رفتن اثر آن وجود دارد ، یعنی بعد از اینکه اثر آنتی اسید از بین رفت معده اسید بیشتری تولید می کند . مصرف آنتی اسید های حاوی این دارو در طولانی مدت علاوه بر مشکلات گوارشی و درد معده می توانند منجر به بروز یبوست نیز بشوند .
آنتی اسیدها همچنین می توانند باعث تاخیر در فرآیند تخلیه معده شوند . تاخیر در تخلیه معده به این معنی است که عضلات معده کند می شوند و غذا با سرعتی که باید از معده خارج نمی شود . برای افراد مبتلا به گاستروپارزی ، اختلالی که باعث تاخیر در تخلیه معده می شود ، داروهایی که این اثر کندی را افزایش می دهند می توانند مشکلات قابل توجهی را برای فرد مبتلا ایجاد کنند .
علائم
برخی از عوارض گوارشی رایج به دنبال مصرف هیدروکسید آلومینیوم عبارتند از :
- تهوع و استفراغ
- دل درد
- یبوست
- از دست دادن اشتها
مکمل های آهن و معده درد
مکمل های آهن وقتی با معده خالی مصرف شوند بهتر جذب می شوند . با این حال ، مصرف مکمل آهن به این شکل می تواند منجر به درد معده در برخی افراد شود.
گاستریت ناشی از مصرف قرص آهن یک عارضه نادر اما بالقوه جدی در زمان مصرف مکمل آهن است . همچنین برخی متخصصان معتقدند که مکمل های آهن می توانند در بدن اکسید شوند و به همین ترتیب باعث آسیب به معده و مری شوند .
علائم گوارشی بعد از مصرف قرص آهن
عوارض جانبی که ممکن است پس از مصرف مکمل های آهن تجربه کنید عبارتند از :
- یبوست
- حالت تهوع
- دل درد
- مدفوع تیره
داروهای ضد اسهال
داروهای ضد اسهال شامل داروهای بدون نسخه حاوی بیسموت ساب سالیسیلات مانند Pepto Bismol، Maalox و Kaopectate است. انواع دیگر داروهایی که ممکن است برای درمان اسهال استفاده شوند عبارتند از :
- متاموسیل (پسیلیوم)
- ایمودیوم (لوپرامید)
- تسکین چند علامت ایمودیوم (سایمتیکون)
علائم گوارشی بعد از مصرف داروهای ضد اسهال
داروهای ضد اسهال می توانند باعث شوند:
- یبوست
- از دست دادن اشتها
- درد شکم
- تهوع و استفراغ
داروهای آنتی کولینرژیک
داروهای آنتی کولینرژیک برای درمان افسردگی ، اختلالات خواب و بی اختیاری استفاده می شود . برخی از داروهای موجود در این دسته عبارتند از : ضد افسردگی های سه حلقه ای ، باربیتورات ها ، شل کننده های عضلانی و بنزودیازپین ها. این دسته همچنین شامل آنتی هیستامین معمولی OTC بنادریل (دیفن هیدرامین) نیز می شود .
علائم گوارشی
مانند آنتی اسیدها ، آنتی کولینرژیک ها نیز می توانند باعث تاخیر در زمان تخلیه معده شوند . این مساله می تواند منجر به عوارض جانبی مانند:
- تهوع و استفراغ
- دل درد
- یبوست
- از دست دادن اشتها شود
داروهای مسدود کننده گیرنده H2 و درد معده
آنتاگونیست های گیرنده H2 برای درمان بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) استفاده می شود . برخی از این داروها ممکن است تخلیه غذا از معده را به تاخیر بیندازند. با این حال، سایر آنتاگونیست های گیرنده H2 ممکن است اثر معکوس داشته باشند و سرعت تخلیه غذا از معده را افزایش دهند . اثرات دقیق داروهای فردی در این کلاس هنوز تحت مطالعه است.
علائم گوارشی
مسدود کننده های H2 ممکن است عوارض گوارشی مرتبط با معده را ایجاد کنند :
- تهوع و استفراغ
- اسهال
- از دست دادن اشتها
نکاتی برای پیشگیری از عوارض گوارشی و درد معده بعد از مصرف داروها
قبل از مصرف هر گونه داروی جدید ، برچسب دارو را بررسی کنید . برخی از داروهایی که باعث ناراحتی و درد معده می شوند شامل دستورالعمل هایی برای نحوه مصرف آنها به منظور کاهش این عارضه جانبی است . شما همچنین می توانید این موضوع را با پزشک خود در هنگام دریافت نسخه جدید در میان بگذارید .
به طور کلی ، بسیاری از مشکلات معده مرتبط با دارو را می توان با اقدامات احتیاطی زیر کاهش داد :
- داروها را با غذا یا با یک لیوان پر آب مصرف کنید.
- بیش از دوز تجویز شده یا دوز توصیه شده روی بسته بندی مصرف نکنید.
- در صورت وجود ، قرص های روکش دار را انتخاب کنید.
- هنگام مصرف این داروها از نوشیدن الکل خودداری کنید.
- برای داروهایی که باعث یبوست می شوند ، استفاده موقت از ملین ها یا نرم کننده های مدفوع را زیر نظر پزشک خود شروع کنید .
- پس از مصرف آنتی بیوتیک ، ماست یا سایر مواد غذایی سرشار از لاکتوباسیلوس بخورید تا فلور طبیعی معده شما بازیابی شود .
چه زمانی با پزشک خود صحبت کنید
هر زمان که بعد از مصرف یک دارو عارضه جانبی دارویی برای شما ایجاد شد ، حتما با پزشک خود مشورت کنید . اکثر عوارض جانبی داروها جزئی هستند و خود به خود از بین می روند ، اما برخی از آنها می توانند نشانه یک مشکل جدی باشند .
اگر عوارض جانبی جدی به نظر می رسد ، مانند درد شکم یا اسهالی که ادامه دارد یا شدید است ، به دنبال مراقبت های اورژانسی باشید .
درمان اورژانسی درد معده ناشی از مصرف دارو در خانه
اگر بعد از مصرف دارو دچار درد معده شدید ، برای درمان اورژانسی و فوری می توانید از موارد زیر تا مراجعه به پزشک متخصص گوارش کمک بگیرید :
- آب سیب زمینی خام + آب هویج را به اندازه یک لیوان بگیرید و بنوشید .
- بابونه دم کنید و بنوشید.
- آب سیب یا آب به یا یک یا دو تکه مربای به یا سیب بدون شیرابه، بعد از غذا بخورید.
- ۱ قاشق غذاخوری خاکشیر را همراه با یک ۱ قاشق غذاخوری بارهنگ در ۱ لیوان عرق نعناع بریزید و بخورید. (در صورت داشتن ریفلاکس ، این روش خصوصا مصرف نعناع یا عرق نعناع را امتحان نکنید).
- از کیسه اب گرم روی موضع استفاده کنید.
- کمی مویز هسته دار بجوید.
اگر درد تند و تیز و حالت خنجری در معده داشتید :
- تخم بارهنگ ، یا خطمی را در آب جوش ریخته و بعد از یک ربع ، صاف کرده و میل کنید.
اگر زخم معده دارید :
- شیرین بیان (در صورت نداشتن فشار خون) + زنیان + نبات را بجوشانید و بخورید.
- کمی کتیرا + نبات را پودر کنید و ۱ قاشق چایخوری بخورید.
- ۱ قاشق چای خوری کتیرا را در آبجوش حل کنید و بخورید.
اگر رفلاکس دارید :
- مصرف یک قاشق مربای به یا مربای سیب و یا مربای بالنگ بعد از غذا برای التیام این عارضه مفید است.
- بهترین دمنوش، دمنوش به، آب سیب و آب انار شیرین است.
- مصرف انجیز و مویز نیز توصیه میشود.
محدودیت ها :
- مصرف نعناع، عرق نعناع، کنجد و روغن آن باید محدود و حتی در موارد شدید پرهیز شود .
- از مصرف مرکبات خام، گوجه فرنگی، فلفل، قهوه، چای پررنگ و نسکافه پرهیز شود.
توجه: مصرف همه این موارد در مورد رفلاکس ؛ باید بعد از غذا باشد نه قبل غذا.
خلاصه
یکی از شایع ترین عوارض جانبی داروهای تجویزی و بدون نسخه ، ناراحتی معده و یا درد معده است . علائم ممکن است شامل گرفتگی عضلات شکم ، اسهال ، یبوست یا حالت تهوع و استفراغ باشد . برخی از این عوارض جانبی رایج هستند ، در حالی که برخی دیگر ممکن است نشانه ای از یک مشکل جدی تر باشند .
برای کاهش عوارض جانبی ناراحت کننده ، برچسب دارو را برای اجرای دستورالعمل های مربوط به بهترین روش مصرف دارو بررسی کنید. این اثرات اغلب با اقدامات احتیاطی ساده مانند مصرف دارو همراه با غذا قابل کاهش است . در صورت وجود نگرانی ، همیشه حتما با پزشک خود مشورت کنید و اگر عوارض جانبی شما شدید به نظر می رسد، به دنبال مراقبت های پزشکی اورژانسی باشید.
و نکته آخر اینکه …
هر دارویی ، حتی داروهایی که بدون نسخه در دسترس هستند ، ممکن است خطراتی داشته باشد . به همین دلیل مهم است که قبل از مصرف هر دارو به پزشک خود اطلاع دهید، حتی داروهایی که به نظر می رسد عوارض خاصی ندارند ، مانند مسکن های OTC ساده ممکن است بعضا عوارض جدی برای شما ایجاد کنند .
منبع :
با یک رژیم مناسب سلامتی و تناسب اندام تان را به دست آورید !
در سریع ترین زمان ممکن برنامه رژیم تخصصی و اختصاصی خودتان را به صورت کاملا آنلاین و فقط با پرکردن فرم اطلاعات دریافت کنید . رژیم شما توسط سارا چیذری مشاوره تغذیه و رژیم درمانی و عضو انجمن تغذیه ایران با شماره نظام پزشکی : ت – ۱۸۸۲ آماده و برای شما ارسال خواهد شد و تا پایان دوره رژیم پشتیبانی آنلاین خواهید داشت !
دریافت رژیم آنلاین