همه چیز درباره هیپرلیپیدمی یا بالا رفتن چربی خون
هیپرلیپیدمی یا افزایش چربی خون یکی از مشکلات شایع جوامع است و در حال حاضر یکی از مهمترین عوامل خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی می باشد . همچنین خطر بیماری های کبد چرب غیر الکلی و آترواسکلروز ، دیابت ، فشار خون و سنگ کیسه صفرا را افزایش می دهد .
این عارضه در همه سنین از افراد مسن و میانسال گرفته تا در جوانان و نوجوانان رخ می دهد . افزایش چربی خون متاسفانه در خیلی از موارد بدون علامت است و با گذشت زمان منجر به بیماری های قلبی عروقی می شود .
چربی های خون شامل کلسترول و تری گلیسرید و فسفولیپیدها هستند
این چربی ها به صورت متصل به پروتئین در خون حمل می شوند که به آن ها لیپو پروتئین می گویند . لیپو پروتئین های اصلی خون شامل : شیلو میکرون ، LDL ، VLDL و HDL می باشد .
در شبانه روز ۷۰تا ۱۵۰ گرم تری گلیسرید و ۱ تا ۲ گرم کلسترول در خون ما جابه جا می شود . کلسترول در بدن به دو صورت آندوژن و اگزوژن وجود دارد . کلسترول اندوژن ؛ توسط کبد ساخته می شود و مسئول ۸۰ % از کلسترول بدن است و کلسترول اگزوژن ؛ از طریق دریافت مواد غذایی حاوی کلسترول وارد بدن می شود که مسئول ۲۰ % از کلسترول بدن است .
در صورت دریافت کالری بیشتر از مقدار مورد نیاز روزانه ، کالری اضافه به صورت تری گلیسرید در بدن ذخیره می شود .
- شیلو میکرون : بزرگ ترین لیپو پروتئین می باشد که در روده ساخته می شود و تری گلیسریدها را از روده پس از جذب ، از طریق مجرای توراسیک وارد جریان خون وریدی می کند و بیشتر تری گلیسریدها را به بافت چربی و عضلانی منتقل می کند و نهایتا باقیمانده ی شیلو میکرون وارد کبد می شود . شیلو میکرون در خون ناشتا مشاهده نمی شود .
- VLDL : لیپو پروتئینی است که تری گلیسیرید تولید شده در داخل بدن را از کبد به بافت های محیطی حمل می کند . VLDL پس از مدتی به LDL تبدیل میشود .
- LDL : لیپو پروتئینی است که کلسترول و دیگر چربی ها را در خون حمل می کند و عمده ترین منبع آن VLDL می باشد . بیشتر حجم آن را کلسترول تشکیل می دهد . افزایش LDL در خون با خطر آترواسکلروز و بیماری های قلبی عروقی همراه است .
- HDL : لیپو پروتئینی است که کلسترول را از خون به کبد منتقل می کند و مقادیر نرمال آن با کاهش خطر بیماری های قلبی عروقی همراه است.
چه عللی باعث افزایش HDL خون در هیپرلیپیدمی می شود ؟
- کاهش وزن
- فعالیت فیزیکی و ورزش
- عدم مصرف سیگار
- عدم مصرف زیاد قندهای ساده و غلات تصفیه شده
چه عللی باعث افزایش تری گلیسرید خون می شود ؟
- اضافه وزن و چاقی
- رژیم پر کربوهیدرات
- فعالیت فیزیکی کم
- مصرف سیگار و الکل
چه عللی باعث افزایش LDL خون در هیپرلیپیدمی می شود ؟
- رژیم نامناسب و مصرف چربی بالا
- افزایش سن
- اضافه وزن و چاقی
- ژنتیک
- هیپوتیروئیدیسم یا کم کاری تیروئید
- دیابت
- سندروم نفروتیک
- کاهش هورمون استروژن
- مصرف الکل
- مصرف برخی داروهای کاهنده ی فشارخون و داروهای استروئیدی
- بیماری انسدادی کبدی
علائم هیپرلیپیدمی یا افزایش چربی خون به چه شکل است
معمولا افزایش چربی خون هیچ علامتی ندارد و با انجام آزمایش خون مشخص می شود . در برخی بیماران علاپمی چون سرگیجه ، احساس خواب آلودگی ، بزرگ شدن کبد و طحال ، درد و کوفتگی عضلات ، گرهک های زرد رنگ در پوست زیر چشم ها ، ایجاد حلقه های سفید رنگ در اطراف مردمک چشم ( در این افراد باید به ارثی بودن هیپر لیپیدمی شک کرد ) ، رسوبات چربی بر روی زانو، آرنج ، کف دست ، مفاصل انگشتان و پاشنه پا
توصیه های رژیمی برای افراد مبتلا به هیپرلیپیدمی
- سعی کنید در برنامه غذایی خود از فیبرهای غذایی بیشتر استفاده کنید . مصرف مرتب فیبرهای غذایی منجر به کاهش LDL و کلسترول می شود .
- مصرف منابع غذایی یا مکمل های اسیدهای چرب امگا ۳ منجر به کاهش VLDL شده و در درمان هیپر تری گلیسریدمی سودمند است .
- در افراد مبتلا به هیپرلیپیدمی باید مصرف چربی های اشباع مانند : چربی حیوانی گوشت ، کره حیوانی و لبنیات پرچرب محدود شود .
- بیشتر از ۳ بار در طول هفته تخم مرغ مصرف نکنید .
- اگر اضافه وزن دارید و یا چاق هستید حتما با یک رژیم غذایی مناسب وزن خود را به محدوده نرمال نزدیک کنید .
- مصرف دخانیات را قطع کرده و فعالیت فیزیکی و ورزشی خود را بیشتر کنید .
- حداقل دو مرتبه در طول هفته ماهی مصرف کنید .
- از روغن های گیاهی و غیراشباع به جای چربی های حیوانی و مارگارین استفاده کنید .
- مصرف مواد غذایی حاوی قندهای ساده ازجمله نوشیدنی های شیرین و کربوهیدرات تصفیه شده را محدود کنید .
- مصرف مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب ترانس از جمله مارگارین ، شیرینی های قنادی و… را محدود کنید .
- مصرف استرول و استانول های گیاهی منجر به کاهش کلسترول و LDL می شود .
- اگر اهل استفاده از مشروبات الکلی هستید ، مصرف الکل را محدود کنید .
- مصرف غلات کامل و میوه و سبزی جات را در روز افزایش دهید .
- غذاهای خود را بیشتر به صورت بخارپز و آب پز تهیه کنید و مصرف غذاهای سرخ شده را کاهش دهید .
- از لبنیات کم چرب و گوشت مرغ و ماکیان و بدون چربی استفاده کنید و مصرف گوشت قرمز را محدود کنید .
- در مبتلایان به هیپرلیپیدمی انجام ۳۰ – ۶۰ دقیقه فعالیت فیزیکی حداقل سه مرتبه در هفته و بیشتر و انجام ورزش های هوازی نظیر شنا ، دو و پیاده روی سریع و دوچرخه سواری توصیه می شود .
- مصرف پروتئین سویا به کاهش LDL خون کمک می کند .
- مطالعات نشان داده اند در صورت مصرف فیبر همراه با رژیم های غذایی پر کربوهیدرات و کم چرب ، میزان تری گلیسرید خون به میزان زیادی افزایش نمی یابد .
- در غذاهای خود بیشتر از سیر استفاده کنید . مصرف سیر منجر به کاهش تری گلیسرید و کلسترول می شود .
- برای کنترل هیپرلیپیدمی و کاهش کلسترول خون از زیتون و روغن زیتون غافل نشوید .
- مصرف میوه های سرشار از ویتامین C منجر به کاهش چربی خون می شود .
- مصرف بادام زمینی منجر به کاهش کلسترول و تری گلیسرید و LDL می شود . همچنین سطوح HDL را افزایش می دهد .
- عصاره برگ گیاه مرزه و زیتون بر هیپرلیپیدمی اثرات مطلوب دارند .
- سیب ، گریپ فروت ، جو ، هویج و سبوس به کاهش LDL کمک می کنند .
- عسل و مغز ها مثل پسته ، گردو ، بادام و فندق منجر به کاهش کلسترول می شوند .
- ماست و سویا LDL را کاهش و HDL را افزایش می دهند .
- مصرف کیوی منجر به کاهش چربی های خون می شود .
درمان دارویی هیپرلیپیدمی
در صورتی که رژیم درمانی و فعالیت فیزیکی منجر به کاهش چربی خون نشد ، از داروها استفاده می شود . الویت ابتدا کاهش LDL و سپس کاهش تری گلیسرید و افزایش HDL است .
انواع داروهای کاهنده چربی خون
- مهارکننده های HMG CoA ردوکتاز ( استاتین ها )
- مهارکننده های جذب کلسترول
- دفع کننده های اسید صفراوی
- مشتقات اسید فیبریک
- اسید نیکوتینیک ( نیاسین )
استاتین ها : مانند لواستاتین، پرواستاتین، سیمواستاتین، فلوواستاتین و …
مهارکننده های جذب کلسترول : مانند ازتیمایب یا ازتیکول که منجر به مهارجذب کلسترول می شوند
دفع کننده های اسیدهای صفراوی : مانند کلستیرامین
مشتقات اسیدفیبریک : مانند جم فیبروزیل
تداخلات غذایی و داروی کاهنده های چربی خون
- استاتین ها و آب گریپ فروت ← اثر سینرژیک و منجر به ماندگاری بیشتر دارو در خون می شود .
- لواستاتین با جمفیبروزیل و نیاسین ← رابدومیولیز و نارسایی حاد کلیوی
- کلستیرامین با ازتیمایب ← کاهش سطح پالسمایی ازتیمایب
- کلستیرامین باعث کمبود کلسیم می شود ← مکمل یا غذاهای غنی از کلسیم با فاصله ۲ – ۶ ساعت از دارو مصرف شوند .
- مشتقات اسید فیبریک باعث کاهش جذب ویتامین های محلول در چربی می شوند .
- در صورت مصرف طولانی مدت استاتین ها ، باید مکمل کوآنزیم Q10 مصرف شود .
- از مصرف دوز بالای نیاسین خودداری شود چراکه در آن صورت دارو تلقی می شود .
با یک رژیم مناسب سلامتی و تناسب اندام تان را به دست آورید !
در سریع ترین زمان ممکن برنامه رژیم تخصصی و اختصاصی خودتان را به صورت کاملا آنلاین و فقط با پرکردن فرم اطلاعات دریافت کنید . رژیم شما توسط سارا چیذری مشاوره تغذیه و رژیم درمانی و عضو انجمن تغذیه ایران با شماره نظام پزشکی : ت – ۱۸۸۲ آماده و برای شما ارسال خواهد شد و تا پایان دوره رژیم پشتیبانی آنلاین خواهید داشت !
دریافت رژیم آنلاین