در باره انواع کم خونی بیشتر بدانید

کم خونی بین خانم ها و دختران بسیار شایع است . به کمبود گویچه های قرمز خون کم خونی یا آنمی گفته می شود. کمخونی به علل مختلفی بروز می کند .کم خونی می تواند به علت کاهش ساختن هموگلوبین ، کمبود آهن ، از دست دادن خون و یا تولید آهسته گلبول های قرمز خون ایجاد شود .

فرد چگونه دچار کم خونی می شود ؟

اگر تنها چند لحظه عبور خون از اعضای حیاتی بدن متوقف شود فرد جان خودش را از دست خواهد داد . این مسئله مدیون گلبول های قرمز خون است که اکسیژن را از ریه ها می گیرند و به نسوج  و بافت های بدن می رسانند . تعداد گلبول ای قرمز خون حدود 5 تا 6 میلیون در هر میلی متر مکعب خون است.  این سلول ها در مغز استخوان ساخته می شوند و برای ساخت آنها به یک محیط فیزیکی و بیوشیمیایی نیاز است . مواد اولیه لازم برای ساخت این گلبول ها شامل پروتئین ها ، املاح و آهن است . اگر آسیبی به هر کدام از این سه ضلع مثلث تولید کننده خون وارد بشود تعداد گلبول های قرمز خون کاهش پیدا کرده و فرد دچار کمخونی خواهد شد .

کم خونی

غلظت طبیعی گلبول های قرمز در مردان حدود 14-18 گرم و در خانم ها بین 12-16 گرم در هر 100 سی سی از خون است و موقعی که تعداد گلبول قرمز کمتر از این مقدار شود فرد دچار کمخونی شده است .

انواع کم خونی به طور کلی

به طور کلی کم خونی ها را می توان به 2 دسته بزرگ تقسیم کرد .

  • دسته اول انواع کمخونی هستند که به علت تولید ناکافی یا نقص در تولید گلبول های قرمز ناشی می شوند . مانند کم خونی فقر آهن که مهمترین علت بروز کم خونی در بیشتر جوامع از جمله ایران است .
  • دسته دوم کم خونی ها به علت از دست دادن خون یا از بین رفتن گویچه های قرمز خون ایجاد می شود .

اما شایعترین علت کمخونی در جهان فقر آهن است . آهن عنصر  اصلی در دل گلبول قرمز است که عامل انتقال اکسیژن از ریه به نسوج است . البته عوامل دیگر مثل ویتامین B12 ، اسید فولیک ، پروتئین ها و ویتامین های دیگر هم برای ساخت گلبول های قرمز ضروری هستند .ولی گاه پیش می آید که یکی از این 3 عامل اصلی تغذیه ای  آهن ، ویتامین B12  و اسید فولیک در مغز استخوان کم می شود و سلول های قرمز به درستی تولید نمی شوند .

علائم کم خونی چه هستند؟

ضعف ، بیحالی ، رخوت ، سر درد ، رنگ پریدگی ، اختلال تمرکز ، بی اشتهایی ، کوتاهی تنفس ،احساس سبکی سر، سردی و بی حسی اندام ها ، تپش قلب و از دست دادن  توان فیزیکی از نشانگان کم خونی است . البته این علائم تنها مختص کم خونی نیست و در بسیاری بیماری های دیگر هم دیده می شود مثلا اگر فردی دچار بیماری های روانشناختی هم باشد هم دچار حالت ضعف و بی حالی می شود .

علائم کم خونی

اما اگر شخصی در زمان کوتاهی خون از دست دهد علائم به صورت خیلی حاد و شدید بروز می کند . مثلا فردی که ناگهان 500-700 سی سی تا 1 لیتر از خون خود را از دست می دهد دچار علائم شدیدی مثل تنگی نفس ، تپش قلب ،افت فشار خون ،احساس سرما ، خواب آلودگی و حتی شوک خواهد شد .

لزوم انجام آزمایش خون برای تشخیص کم خونی

پس از مراجعه به پزشک ، برای کشف علت کم خونی سوالاتی از بیمار پرسیده می شود .وجود بارداری های مکرر ، پریود های ماهیانه مکرر و شدید ، خونریزی های گوارشی ، مشکل سوءجذب مواد غذایی ، هر کدام می توانند باعث بروز کم خونی در فرد شوند .

آزمایش خون

فرد کم خون از نظر معاینات بالینی مخاط رنگ پریده و تپش قلب دارد . با این حال ممکن است فرد با اینکه کمخونی شدید داشته باشد اما در معاینات بالینی نتوان عمق کم خونی وی را تشخیص داد . بنابر این پزشک تقاضای آزمایش خون می کند . در آزمایشگاه آزمایش CBC انجام می شود که در این آزمایش ، گلبولهای سفید و قرمز و پلاکت ها ارزیابی می شوند.  پزشک با بررسی این آزمایش و پس از تشخیص کم خونی فرد ، می تواند با توجه به همین آزمایش ساده و سایر اطلاعاتی که در مصاحبه  از بیمار کسب کرده است تا حد زیادی متوجه علت کم خونی بیمار شود .

اما اگر در این مرحله پزشک متوجه علت کم خونی نشود سراغ آزمایشات دقیق تر می رود . آزمایشاتی نظیر رتیکولوسیت ، اندازه گیری آهن خون و مطالعه مغز استخوان فرد (در این روش بخشی از مغز استخوان فرد با استفاده از یک سوزن باریک خارج می شود و زیر میکروسکوپ مورد مطالعه قرار می گیرد) .

کشف دقیق علت کم خونی

نباید فراموش کرد که کم خونی تظاهر یک مشکل است و برای درمان کمخونی حتما باید ابتدا علت آن مشخص شده و برطرف شود . با توجه به اینکه فقر آهن شایعترین علت کم خونی است تجویز مکمل های آهن و همچنین رژیم غذایی حاوی مقادیر فراوان آهن یکی از متداولترین شیوه های درمان کم خونی است .

اما اگر کم خونی به دلیل کمبود های تغذیه ای مثل کمبود آهن ،ویتامین B12 و اسید فولیک نباشد دلایل دیگر را می توان به دو دسته تقسیم کرد . یکی اختلالات تولیدی و دیگری اختلالات مصرف است . یعنی وقتی ماده ای در بدن کاهش پیدا می کند یا تولیدش کم شده و یا مصرفش بیش از حد است . در مورد سلول های خونی اختلالات تولید را باید در مغز استخوان جستجو کرد . مثلا ممکن است فردی مغز استخوانش به دلایل متعدد و بعضا ناشناخته از کار افتاده باشد . مثل افرادی که شیمی درمانی می کنند یا افرادی که در معرض پرتو های یونیزان در جریان رادیوتراپی قرار گرفته اند و یا افرادی که اختلالات سیستم ایمنی دارند ، ممکن است مغز استخوانشان از فعالیت طبیعی باز بماند و تولید گولبول های خونی کاهش پیدا کند .

مغز استخوان

ممکن است مغز استخوان توسط عوامل خودی یا بیگانه ای که رفتار سرطانی دارند اشغال شود و جایی را برای تولید سلول های طبیعی و خونساز باقی نگذارند .مثل مغز استخوانی که با سلول های خودی سرطانی اشغال شده باشد (در لوسمی یا سرطان خون ) . ممکن است سلول های مهاجم خودی نباشند  و از جاهای دیگر بدن مثل سرطان ریه یا سرطان پستان حرکت کرده و به مغز استخوان رسیده باشند و مغز استخوان را اشغال کرده باشند . این سلول های سرطانی غیر از اشغال فضای مغز استخوان باعوامل بیوشمیایی طبیعی مغز استخوان هم مقابله می کنند و باعث بروز کم خونی  در فرد می شوند .

گاهی هم با افزایش سن رفتار طبیعی سلول های اجدادی مغز استخوان به هم می ریزد و ارتباط طبیعی آنها برای تولید خون مختل میشود . به این پدیده دیسپلازی گفته می شود . و افراد بعد از سن 65 سالگی ممکن است دچار این نوع کم خونی شوند . گاهی مغز استخوان درست کار می کند اما فرد دچار کمخونی می شود مثلا در برخی افراد طحال بزرگ شده و سلول های خونی در طحال گیر می افتند و بنابراین تعداد سلول های طبیعی در خون محیطی کم شده  و فرد دچار کم خونی می شود .

چند نکته مهم

  1. بدخیمی های دستگاه گوارش یکی از علل کم خونی فقر آهن در افراد بالای 50 سال است پس در صورت بروز این کم خونی در افراد سالمند حتما باید دستگاه گوارش مورد بررسی قرارگیرد .
  2. گوشت ها و به ویژه گوشت قرمز از منابع غنی آهن به شمار می روند و باید در برنامه غذایی افراد مبتلا به کم خونی وجود داشته باشد .

 

با یک رژیم مناسب سلامتی و تناسب اندام تان را به دست آورید ! 1

با یک رژیم مناسب سلامتی و تناسب اندام تان را به دست آورید !

در سریع ترین زمان ممکن برنامه رژیم تخصصی و اختصاصی خودتان را به صورت کاملا آنلاین و فقط با پرکردن فرم اطلاعات دریافت کنید . رژیم شما توسط سارا چیذری مشاوره تغذیه و رژیم درمانی و عضو انجمن تغذیه ایران با شماره نظام پزشکی : ت – ۱۸۸۲ آماده و برای شما ارسال خواهد شد و تا پایان دوره رژیم پشتیبانی آنلاین خواهید داشت !

دریافت رژیم آنلاین
اشتراک در
اطلاع از
guest
0 نظرات
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها